Vaak is de oorzaak van de bult een stukje bot of kraakbeen dat uitsteekt. Dit kan komen door (beginnende) slijtage van een of meerdere gewrichtjes van de middenvoet.
Verdikking door beschadiging of aangeboren
De knobbel kan ook ontstaan door beschadiging: er is een keer iets op de voet gevallen of er is iemand op gaan staan. In sommige gevallen ontstaat de verdikking na een operatie. In andere gevallen is de oorzaak van de bult al vanaf de geboorte aanwezig: er is bijvoorbeeld een vergroeiing in de voet (coalitio) of een aangeboren extra botje (accessoir botje). Soms geeft de vorm van de voet aanleiding tot het ontstaan van een verdikking, bijvoorbeeld bij een heel holle voet.
Vloeistof uit gewricht
Als de bult de ene keer groter is dan de andere keer, betekent dit dat de bult ontstaat door vloeistof. De vloeistof kan komen uit het onderliggende gewricht, dan heet het een gewrichtscyste. De cyste laat het gewrichtskapsel opzwellen of weer slinken. Een cyste kan aanvoelen alsof het bot is, net zo hard. De bult wordt groter door irritatie, bijvoorbeeld door druk of wrijving van de schoen, of door beweging van het (beschadigde) gewricht onder de bult. Als de verdikking altijd even groot blijft, is het waarschijnlijk een botje of stukje kraakbeen dat uitsteekt.
De klachten bij een verdikking
Meestal is de pijnlijke verdikking op de voetrug de enige klacht die er is. De verdikking bevindt zich meestal op de wreef, in het verlengde van de grote teen of de teen ernaast. Er zijn vooral klachten wanneer de schoen tegen de bult aandrukt. Indien er slijtage is van het gewricht onder de verdikking kan de voet ook zonder schoen pijn doen. Soms bestaat er een uitstralende pijn, dit kan komen doordat de bult tegen een klein zenuwtakje (de nervus peroneus profundus) kan drukken, of tegen de strekpees van de grote teen.
Behandelingen
De niet-operatieve behandeling is er vaak op gericht om de verdikking zoveel mogelijk te ontlasten door te zorgen dat de schoen niet op de bult drukt. Hierdoor neemt de pijn af.
- Schoenaanpassing met OVAC (OVAC staat voor Aanpassing aan Confectieschoenen), een schoen die rolt, of een afwikkelrol gemaakt door een orthopedisch schoentechnicus.
- Vilttechniek, met een ‘O’-ring of een ‘U’-boog om de verdikking heen werken, vaak is 3 tot 5 mm dik vilt nodig.
- Vetertechniek*: ‘om de bult heen veteren’, dus zo inrijgen dat de veters niet over de bult heen lopen.
- Therapiezolen, met als doel de straal waarin de bult zit omlaag te brengen. Daarmee knelt de verdikking aan de bovenkant minder aan de gewrichtsranden.
- Fysiotherapie, vaak helpt het om de voet te mobiliseren.
Een afwikkelbalk is rond aan de onderkant. Bij het lopen draait de voet soepel om het dikste punt zonder dat de gewrichten hoeven te buigen.
Als alle behandelingen zonder operatie niet genoeg helpen en de bult geeft veel klachten, dan kan het nodig zijn om met een operatie de oorzaak van de verdikking van de wreef weg te halen.
Door dr. Bella van Dalen, orthopedisch chirurg en Robert Wonink, MSU echografist voet en enkel, illustratie: Myrthe Boymans.
* Medisch pedicure Anjo Braspenning van Voetenpraktijk Zundert heeft een mooi overzicht van de verschillende vetertechnieken op haar website.
Lees ook: hallux valgus zelftest: een scheve grote teen operen of niet? of Een extra botje: pijnlijke bult aan de binnenkant van de voet
